De visie op het spoor betreft het spoor met alle bijhorende infrastructuur en kunstwerken en de daarvoor ontwikkelde .
Reiziger op de eerste rang
Nergens is het landschap zo goed te ervaren als vanuit de trein. In tegenstelling tot autosnelwegen bewegen spoorlijnen zich zonder afslagen en veelal kaarsrecht door landbouwgronden en bossen, steken rivieren over en brengen reizigers via het duin- en kustlandschap zelfs tot aan het strand. Met de reiziger letterlijk op de eerste rang zorgt dit voor een unieke reiservaring. De ontmoeting tussen spoor en landschap biedt de reiziger afleiding en uitzicht, maar ook herkenningspunten: van een spoorbrug of een kenmerkend uitzicht tot de overgang van het ene naar het andere landschapstype en het contrast tussen stad en land. Deze aaneenschakeling van ervaringen geeft de reis een met de trein verbonden kwaliteit en karakter.
Onbelemmerd zicht
Hoewel veel van het spoor aan het zicht van de reiziger wordt onttrokken – hij kijkt er simpelweg overheen – is het elk moment van invloed op zijn beleving. Zo kunnen geluidsschermen of andere afschermingen het uitzicht vanuit de trein sterk beïnvloeden. Ook andere objecten zoals kasten en gebouwen voor techniek kunnen van invloed zijn.. Zeker wanneer de trein in de nabijheid van een station langzamer rijdt en de reiziger beter zicht krijgt op bebouwing en objecten direct langs het spoor. Met de reiziger op de eerste rang is het van belang dat hij een zo onbelemmerd mogelijk uitzicht heeft. Dat betekent dat visuele obstakels als geluidsschermen en andere afschermingen zo veel mogelijk worden vermeden. Waar dat niet mogelijk is, worden deze zó geplaatst en ontworpen dat het zicht vanuit de trein zo onbelemmerd mogelijk blijft.
Binnenkant van het landschap
Reizigers zien vrijwel nooit de ‘voorkant’ van een landschap. Ze reizen er immers doorheen. Soms zien ze ook plekken die wat rommelig ogen. In de stad bijvoorbeeld, waar de reiziger zicht heeft op de ‘binnenkant’ van de stedelijke omgeving. Net als de prachtige, landelijke landschappen die de trein passeert, hoort ook deze ‘kant’ bij de context van het spoor. In zekere zin mag de reiziger hier voyeur zijn. Het merendeel van de reis wordt de reiziger echter door de ‘binnenkant’ van het landschap geleid: dwars door akkers, bossen, weilanden, natuurgebieden, dorpen en steden. De reiziger heeft hier aan weerszijden uitzicht op plekken waar vrijwel niemand ooit komt. De belevenis kan hier puur en ongefilterd zijn en typerend voor het reizen per trein.
De schone dunne lijn
Het spoor doet zich voor als een dunne lijn die door het landschap loopt. Dat is goed voor het landschap, voor omwonenden maar ook voor de reiziger. Door de doorsnijding zo zuiver mogelijk te houden, wordt het karakter van het landschap zo min mogelijk aangetast. Dit komt ten goede aan de helderheid, leesbaarheid en identiteit van het onderliggende landschap. Voor de treinreiziger is het voordeel van de schone, dunne, autonome lijn dat hij optimaal kan profiteren van het uitzicht op de voorbij trekkende omgeving. Repeterende elementen, wanden of lijnen evenwijdig aan de spoorlijn worden daarom in afstemming met de omgeving en met oog voor de beleving van de reiziger ontworpen en geplaatst. Zo blijft de impact van het spoor zo klein mogelijk.
Spoorlijn te gast in landschap
Spoorlijnen liggen bij voorkeur vrij in het landschap. Ze zijn er te gast. Dat betekent dat ze, vanaf een afstand bekeken, zoveel mogelijk opgaan in het cultuurlandschap. Uitzonderingen daargelaten verandert dat van dichtbij. De spoorlijn blijkt dan zonder pardon door het landschap te snijden. Dit ijle karakter van de spoorlijn versterkt beide verschijningsvormen: enerzijds laat het zijn omgeving maximaal intact, anderzijds versterkt het de scherpte en uitgestrektheid van zijn snede door het landschap. Vanuit beide perspectieven vormt de spoorlijn zowel in ruimtelijk, functioneel als ecologisch opzicht zo min mogelijk een barrière. Waar dit niet tegelijkertijd mogelijk is, bepaalt de context of de meeste waarde wordt gehecht aan beperking van de visuele, de functionele of de ecologische impact.
