De publieke dimensie van het spoor

Bij de ‘doop’ van de Hispeed-trein tussen Amsterdam en Rotterdam hield Joost Zwagerman een meeslepend verhaal over de romantiek van de treinreis. Volgens hem reizen mensen niet louter met de trein om de prozaïsche reden dat ze op tijd willen komen, maar vooral ook uit romantische overwegingen: omdat de trein toegang verschaft tot andere, onbekende, mysterieuze werelden; tot een universum van dromen, verwachtingen en onbegrensde mogelijkheden.

Dat alles is zeker waar, maar die andere dimensie van het spoor behelst mijns inziens meer dan alleen de individueel beleefde romantiek van het reizen. Het reizen per spoor heeft met andere woorden nog een andere kwalitatieve dimensie die sociologisch van aard is en die draait om het gegeven dat een mens niet in eenzaamheid reist, maar temidden van vreemden in eenzelfde ruimte.

Dit essay bekijkt op drie verschillende manieren de kwalitatieve maatschappelijke betekenis van het reizen per trein onderzoeken. De nadruk zal hierbij liggen op de publieke dimensie van het spoor.